5. Focus op nazorg voor de slachtoffers

Slachtoffers hebben recht op nazorg, erkenning en een waardige behandeling: ontwikkel deontologische en herstelgerichte kaders en procedures in samenwerking met sociaal werkers en middenveldorganisaties.

Nazorg en bemiddeling voor de slachtoffers van politiegeweld is problematisch, aangezien wettelijke kaders in veel gevallen vereisen dat er eerst een uitspraak van schuld is. In sommige door ons bestudeerde gevallen werd de zorg voor slachtoffers verleend door activisten en maatschappelijk werkers, waardoor deze, hoewel goedbedoeld, willekeurig en niet altijd voldoende was.

Sommige slachtoffers kregen zorg aangeboden door de slachtofferdiensten van de politie, maar voelden zich niet veilig door hun inbedding binnen de politie. Zo vonden bijvoorbeeld bijeenkomsten plaats op politiebureaus waar bij het geweld betrokken agenten aanwezig waren of konden zijn. Ook bemiddelingspogingen van de Federale Bemiddelingscommissie  slaagden er niet in om een oplossing te verkrijgen voor de families van de slachtoffers, aangezien daarvoor een uitspraak van schuld nodig is. 

Slachtoffers hebben recht op nazorg, maar vinden zelden hun weg. Sociale professionals zouden proactiever moeten zijn en slachtoffers moeten bereiken, en training moeten krijgen over de gevolgen en de dynamiek van politiegeweld en racisme, dat een dubbel trauma is. 

In veel gevallen werden de reactie en het contact van de politie met de slachtoffers en hun familie beschreven als een bijkomend trauma. Met veel families werd niet tijdig contact opgenomen, en op een manier die uiterst ongevoelig was. Slachtoffers werden gecriminaliseerd door valse aanklachten of "lekken" naar de media. Informatie over de slachtoffers die irrelevant is voor de zaak wordt vaak door de politie verspreid en soms zelfs door de aanklagers meegedeeld, waardoor hun vermoeden van onschuld in het gedrang komt. In één geval werden familieleden vervolgd omdat ze informatie online hadden verspreid. Dit is onethisch en druist in tegen internationale richtlijnen. 

Wat betreft nazorg, compensatie en bemiddeling vanuit overheidsinstanties moet nagedacht worden om de schuldvraag los te koppelen naar de vraag voor vergoeding en herstel. Los van de schuldvraag die al dan niet uitgesproken wordt door de rechter is de schade die toegebracht wordt aan de slachtoffers en hun omgeving immens, zonder dat zij vaak zware misdaden gepleegd hebben. Dit is cruciaal voor de slachtoffers en de families, maar ook andere betrokkenen, om traumaverwerking en rouw op te starten. Deze aanpak zal het mogelijk maken het vertrouwen te herstellen, en te werken aan maatregelen die in toekomstige gevallen schade zullen voorkomen. 

Wij bevelen aan dat de politie ethische regels ontwikkelt en naleeft voor de behandeling van slachtoffers van politiegeweld, en dat zij denkt aan herstelgerichte benaderingen en bemiddeling met slachtoffers. Communicatieprotocollen voor crisissituaties moeten verbeterd worden, zeker wanneer er een dodelijke afloop is.